სიზმარი

მესიზმრა, ვითომ უძირო
ზღვა ავად ბობოქარობდა,
იმის ზვირთების ღრიალი
ცის დაქცევასა სდარობდა;
დევი ებრძოდა კეთილ სულს,
წყლის მთას ლახტადა ხმარობდა
შიგ ჩემი ნავი ინიჩბოდ
მსუბუქად დაქარქარობდა.
გაბმით ისმოდა საზარი
ღრენა ზღვათ მფლობი ქარისა,
ყურს ჭრიდა ცემა ელვისა,
გრიგალის ტეხა-ზარისა,
ვეღარ ატანდა ღრუბლებსა
სხივი პიბადრი მთვარისა.
ვაი შენაცა მიმნდობო
ზღვაზედ უნიჩბო ნავისა!
დაბნელდა, როგორც სიკვდილი,
ოცნებით გამოსახული,
ურწმუნოთაგან საზარლად
სიკვდილსა შემდეგ ნახული.
როგორც არსება კაცისა
უკვლოდ ამ სოფლით წასული,
ღოგორც გამცემი ქვეყნისა,
მისი ხსენება და სული!

*
ნავი წამართვა გრიგალმა,
გამოიტაცა მხრიანმა,
შიგ შიზიდა მორევმა,
შესუტა იმის ტრიალმა;
ჩასაყლაპავად მოჰმართა
ვეშაპის პირმა ღიამა;
სიცოცხლე, ბეწვზე მიბმული,
ბედს-ღა მიანდო ჭკვიანმა.
ნეტავი ნათელს მაინცა
გამოეგზავნა შიკრიკი,
სიკვდიკის წამში კიდევა
მენახა იმის ჟიკჟიკი,
იქნება დამხმარებოდა,
ეჩვენა დახსნის ბილიკი.
ლეში გაიგეს თევზებმა,
ჩემს ირგვლივ იწყეს ლიკლიკი.
წამი მოვტაცე სიკვდილსა,
თვალები დამრჩა ზღვაზედა,
თვალთ დამიბნელდა, დავდუმდი,
ზარი დამეცა თავზედა.
ათი ათასი უმწეო
ზღვას გაჭირვებით არღვევდა,
ჩემსკენ ცურავდნენ საწყლები,
თვალი ეჭირათ ნავზედა.
ზღვასთან უღონო ბრძოლაში
უთვლელი ოხცებოდა,
ვინც დამრჩვალიყო, ცოცხალი
ტიროდა, ოხკებოდა;
მაგრამ გრიგალის გრიალში
მათ კვნესა იკარგებოდა,
ქაჯი გვხედავდა, წყეული
ჩვენი ტანჯვითა ტკბებოდა.
თან უმატებდა გრიგალი,
ნისლიც წვებოდა შავათა
მიდმოდიოდა მორევი,
ჯურღმული ჰქონდა დარათა,
ხსნა არრით იყო, იმედი
მარტო გვრჩებოდა ფარათა:

*
საწყლები! რაგვარ იმედით
შემოსცქეროდნენ ჩემს ნავსა!
მრცხვენოდა, გაჭირვებული
მხსნელად სახავდა ჩემს თავსა;
მე კი ვერ ვშველდი, ცრემლითა
მაღალს შევთხოვდი დახსნასა.
ღმერთო, უშველე საწყალსა,
ღმერთო, დახსენი ამ წყალსა,
ღმერთო შეასწარ კიდევა
თვალთ ხმელეთის ნახვასა.
ღმერთო, იოდის ხელიდან,
შემასწარ ამათ დახსნასა.
მაგრამ ღმერთამდე, გეთაყვა,
ვინ მიუშვებდა ჩემს ხმასა!

*
კვნესა დაერთო კვნესასა,
ვაება გულის გამგმირი,
გულს-ტანჯვით მოპასუხესა
ცეცხლად მოედვა სახმილი.
ჩვენთვის არ იყო დამხმარე,
არც ქვეყნის მხსნელი, არც გმირი!
შულ ერთფერები ვიყვენით,
მკვდარი მკვდარს ავეკიდენით,
იქით და აქეთ სიკვდილი,
შუა ჩვენ ჩავეკიდენით
დანთქმა, დაღუპვის ლოდინი,
არსად დამხსნელნი კიდენი!
რაკი სხვა ღონე არ იყო,
ვეღარა მოხერხდებოდა,
ყველას დავუწყე ძახილი,
ვისაც ხმა მიუწვდებოდა,
ვიწვევდი ჩემთან ნავშია,
რამდენსაც მოგვერეოდა.
ხელებს ვუსვამდით, ზღვის პირას
ვარღვევდით, დაიხეოდა.
ვებრძვით ზღვას, მკლავი მაგარი
მისთვის არ დაგვიშურია,
ხელი არ დაგვიკრეფია,
ვით მოშაბათე ურია.
ვიბრძვით და ვიბრძვით ბოლომდე,
ვისაც სიცოცზხლე გვწყურია.

1894 წ.